Οι Χαλασοχώρηδες

Γράφει ο Νίκος ΗΡ. Τσώνος

Συχνά ταξιδεύω νοερά σε άλλες εποχές, διαβάζοντας τα «Άπαντα», αριστουργήματα του μεγάλου διηγηματογράφου μας Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Λόγω των επικείμενων εκλογών θα προσπαθήσω να συρράψω αποσπάσματα από το διαχρονικό διήγημα: «Οι Χαλασοχώρηδες» πού έγραψε το 1892, αποτυπώνοντας τα ήθη και τις αντιλήψεις εκείνης της εποχής κατά την περίοδο των εκλογών, σε μία παραλιακή πολίχνη ενός νησιού.

…Το Σάββατον έφθασαν 3-4 βρατσέρες μεταφέρουσαι 2-3 δωδεκάδας εκλογέων τους οποίους απόστολοι των 2 κομμάτων είχαν στρατολογήσει πληρώσαντες αυτοίς εις βάρος των υποψηφίων τους ναύλους και τα χασομέρια των.

…Άναψαν τους ναργιλέδες των με τα κάρβουνα του καφενείου του γερο-Ακούκατου όστις αγρυπνότερος του αλέκτορος ήνοιγε το καφενείο 4 ώρες πρίν φέξη.

… Ηναψε το φαναράκι και εξήλθεν εις επισκέψεις προς ψηφοθηρίαν.…Παράθυρον ελαφρώς τρίξαν υπανεώχθη αντικρύ. Εις το άνοιγμα εξήλθεν η Τσιρογιάνναινα και έτεινεν άπληστον το ούς.

…Ο κυρ-Μανουήλος ο Στεριωμένος εμποροπαντοπώλης και κτηματίας και σύμβουλος του δήμου ισόβιος, ήξευρε να κάμη «ευκολίας» . Μίαν οκάν αχύρου έδιδε τον χειμώνα, μίαν οκάν κριθής ελάμβανεν το θέρος εκ του αλωνίου. Είχεν όλας τας αρετάς του μύρμηκος και υπερείχεν αυτού κατά μίαν, ότι ήτο δανειστής. Μίαν οκάν ελείας έδιδεν την μεγάλην τεσσαρακοστήν εις πτωχήν χήραν, μίαμ οκάν έλαιον ελάμβανε το φθινόπωρον. Δι` όλων αυτών των μέσων ως και δια τινων χρηματικών δανείων είχεν αποκτήσει «ου μικράν περιουσίαν».

… Είχαν φέρει τον μπάρμπα-Γιώργη, αγροίκον όστις από 30 ετών δεν είχεν καταβεί εικοσάκις εις την πόλιν και τούτο μόνον εν καιρώ εκλογών. Του είχαν τάξει ζεύγος τσαρουχίων και μίαν τραγόκαπαν.

O βαμβακόσπορος (μτφ.δωροδοκία- μασούρι με νομίσματα που μοιάζει με φυσέκι βαμβακόσπορου) τον οποίον έδιδαν εις τους ψηφοφόρους ανεβοκατέβαινεν από 2 φυσέκια έως τέσσαρα και πέντε ή από μίαν σιχνάτσα (ξεπεσμένο χαρτονόμισμα).

…Εις τον Γιάννην Ψειροκόνιδαν, βλάκα εκ γενετής, αντί χαρτονομίσματος ή φυσιγγίου έδωκαν επίχρυσα και κυανίζοντα φύλλα σιγαρόχαρτου, ον δεν έπαυαν να διδάσκωσι όπως μάθη να αποστηθίσει των υποψηφίων τα ονόματα.

…Παντού ελάμβαναν και έδιδαν λιπαράς διαβεβαιώσεις και υποσχέσεις.Είχαν το λύει και το δεσμείν, έταζαν φούρνους και καρβέλια και επλήρωναν εν κρότω δεκαρών τα ποτά. Προσέφεραν οίνον και στραγάλια .

…Εφρόντισεν να διορίση εις μικράς ή μεγάλας θέσεις όλους τους ανεψιούς του επτά τον αριθμόν, καθώς και 3 δευτέρους εξαδέλφους του, ως και 2 κουμπάρους και τον υιόν της κουμπάρας του και τον αδελφόν της υπηρέτριάς του.

… Η παρέα επείθετο να ψηφοφορήση μονοκούκι αντί 210 δραχμών εις μετρητά, ενός γιουβετσίου, 2 γαλονιών οίνου, ενός παγουρίου ρακής ως και ζεύγους τσαρουχίων.

…Πως θέλεις να ενδιαφέρεται ο αγρότης, ο εργάτης, ο βοσκός, ο ναύτης, ο πορθμεύς και ο αχθοφόρος ποιος θα γίνει Δήμαρχος, Βουλευτής ; Εκείνοι είναι χορτάτοι και τρέφουσιν φιλοδοξία. Δεν έχουσιν οι πτωχοί μεγάλας αξιώσεις. Δεν περιμένουν διορισμούς και παχέα ρουσφέτια. Αλλά αφού δεν επαρκούν να τραφώσιν εκ του ιδρώτος των, αφού οι αντιπρόσωποί των δεν παύουν να ψηφίζωσιν ελαφρά τη καρδία φόρους και φόρους μια πάλιν φόρους, ας τους θρέψωσιν επί μιαν ημέραν εκ του βαλαντίου των.

…Θεωρώ την δωροδοκίαν ως το μικρότερον κακόν ότι, ως είδος εκλογικής διαφθοράς την υπάγω εις το γένος της συναλλαγής. Συναλλαγή είναι αι εκ του Δημοσίου ταμείου παροχαί, τα ρουσφέτια, η εις παρανόμους δίκας προστασία, η προς παραγραφήν οφειλομένων φόρων συνδρομή, η δωροδοκία».

…Η πλουτοκρατία ήτο, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων του κόσμου, ο διαρκής αντίχριστος. Αύτη γεννά την αδικίαν, αύτη τρέφει την κακουργίαν, αύτη φθείρει σώματα και ψυχάς. Αύτη παράγει την κοινωνικήν σηπεδόνα (σαπίλα) . Αύτη καταστρέφει κοινωνίες.

…Δια να υπηρετήσεις το Έθνος πρέπει να είσαι χορτάτος. «Η φιλοδοξία

είναι η νόσος των χορτάτων, η λαιμαργία είναι των πεινασμένων νόσημα».

…Το τέρας το καλούμενον επιφανής τρέφει την φυγοπονίαν την θεσιθηρίαν, τον τραμπουκισμόν, την εις τους Νόμους απείθειαν.

…Εις κάθε νέας εκλογάς επροκηρύσσετο η εργολαβία. Εις κάθε διάλειμμα μεταξύ 2 εκλογών η εργολαβία εγκαταλείπετο. Ερρίπτοντο ακριβώς τόσαι πέτραι προς μόλωσιν της θαλάσσης κατά τας παραμονάς εκάστης εκλογής όσαι αν υπελογίζετο ότι θα είχομεν εκλογάς κατά παν έτος , θα ήρκουν όπως μετά 3 αιώνας συντελεσθεί το έργον.

Δια να γίνη τις δήμαρχος δεν εχρειάζετο, καθώς σήμερον, να ψηφίζωσιν όλοι οι παρακατιανοί, όλοι οι ξωμερίτες, όλες οι τσοπανοφλοέρες.

Εις τας βουλευτικάς εκλογάς το καλόν ήταν ότι δεν εχρειάζοντο σφαιρίδια, ίσχυαν τα ψηφοδέλτια. Τοιαύτα μικρά δελτία χάρτου είς καλός γραμματεύς ηδύνατο να συντάξη 500 εις 2 ώρας. Επ` αυτών έγραφε τα όνόματα των υποψηφίων, ούς ήθελεν, χωρίς καν να ερωτήση τον ψηφοφόρον τίνας επιθυμεί να εκλέξη !

Ο γραμματεύς έγραφε τα ονόματα των ψηφισάντων εις τον κατάλογον και δεν ήτο ανάγκη να εγγράφονται πάντοτε ονόματα ζώντων. Δια προσθήκης 200-300 ψηφοδελτίων ισαρίθμων συχωρεμένων, ο δήμαρχος και η επιτροπή ηδύναντο να κεραυνοβολήσωσι τους αντιπάλους, πλάσσοντες αυτοί αντιπροσώπους ούς ήθελον !

…Ο μπάρμπα-Γιώργος έφερεν τας αίγας του εις τα πρόθυρα του σχολείου, κρατών και την πήραν του εισήλθεν, εψηφοφόρησε,, εξήλθεν αμέσως και συρίξας συνήγαγε το αιπόλιόν του και απήλθεν εν βοή και κωδωνισμώ.

Έφερον επι κραβάτου και τον γέρο-Κώσταν τον Γιούλαρην, δυστυχή παραλυτικόν, ίνα ψηφοφορήση υπέρ των Χαλασοχώρηδων βασταζομένου επί φορείου εισκομιζομένου εις τον τόπον της εκλογής περιαγομένου έμπροσθεν των καλπών μετα κόπου κινούντος τον βραχίονα και ρίπτοντος εις το «σκασμένον» στόμιον τα σφαιρίδια !

…Ήτο δειλινόν ήδη και το πολύ των επιδημούντων εκλογέων είχεν ψηφοφορήσει από πρωίας αγεληδόν.

…Εξήχθη το αποτέλεσμα της κάλπης ψηφοφορησάντων 498. (Ο κατάλογος είχεν διπλασίους, αλλά οι ημίσεις των εκλογέων ήσαν εν διαρκή αποδημία).

Μετά ολίγας ώρας ήλθεν τηλεγραφικώς το γενικόν της Επαρχίας αποτέλεσμα και πολλοί τενεκέδες εβρόντησαν ως σύνηθες εις βάρος των αποτυχόντων !

Αγαπητοί αναγνώστες, τα συμπεράσματα και οι συγκρίσεις «του ολίγον προ 1892 με το σήμερα 2014»… δικές σας !